Voor jou

Voor jou

Woordvol hoofd

Geplunderd

De buit: drie handen zinnen

Een ziel ontfutseld

Een ware ziel

Onverhoopse lezer

Gepuzzeld

Invasie van zinnen

Gekaapte ziel

Gedichte ziel

Voor jou

Dit gedicht over

Dit gedicht met

Twee zielen

Eén gedachte

Zuig jij of zuig ik?

Eerst stel ik de jongere lezer teleur, maar de oudere vast gerust: het gaat over stofzuigen.

Het was weer eens zo ver: er moest gezogen worden. Ik zette de stofzuiger aan en de indicator voor “stofzak vol” werd meteen rood: blijkbaar tijd om er een nieuwe zak in te doen. Maar zo laat was het al heel vaak geweest, terwijl hij nog goed genoeg zoog. Dat voel ik gewoon met mijn hand voor de zuigmond. Geen tijd voor een nieuwe stofzak dus, maar tijd voor enige reflectie tijdens het zuigen.
Ik stelde me voor hoe het gegaan is, het toevoegen van zo'n indicator aan de stofzuiger. Wat zou er eerst geweest zijn, de indicator zelf, of de vraag er naar? Ik heb geen idee maar feit is dat de indicator afgesteld moet worden. Iemand moet de beslissing nemen bij welke zuigkracht de indicator rood wordt. En ik heb dan het vermoeden dat de commerciële afdeling ook een vinger in de pap heeft. Wat eerder rood betekent toch weer de verkoop van een paar extra stofzakken.

Het lijkt makkelijk, opzetborsteltjes en batterijen die verkleuren als ze op zouden zijn. Meten is weten, ja, maar weten is nog niet beslissen. Meten levert feiten, maar beslissen doe je op grond van waarden. Ik beslis graag zelf hoe schoon ik mijn huis wil hebben, dus mijn hand-zuigmond methode blijf ik mooi gebruiken.

Huis, tuin en keuken wiskunde

Een wiskundeleraar vertelde ooit met enige trots over de eerste en laatste keer dat hij wiskunde echt praktisch had toegepast. Het ging om het berekenen van de lengte van het touw waarmee hij zijn woonboot aan de kade vast wilde leggen. Daarvoor kon hij de stelling van Pythagoras goed gebruiken.

De stelling van Pythagoras is hiermee een voorbeeld geworden van wat ik huis, tuin en keuken wiskunde noem. Deze wordt uitgebreid door het volgende voorbeeld.

Een vrouw vertelde me onlangs dat ze een ladder nodig had voor de verbouwing van haar woning. Ze moest de lengte van de ladder weten. Dat deed ze “met de sinus”. Zo had ze voor de eerste keer in haar leven echt wat aan deze goniometrische functie. En mooier nog, ze kreeg hetzelfde antwoord met de "cosinus"!

De huis, tuin en keuken wiskunde bestaat dus minimaal uit de stelling van Pythagoras en en deel van de trigonometrie: gebruik van de sinus en cosinus functies. Nu kan ik natuurlijk niet achterblijven. Hier dan, mijn zelf ontworpen boekenkast:

De vakindeling ziet er op het eerste gezicht raar uit, maar er is over nagedacht. Ik wilde bijvoorbeeld niet teveel hoge vakken met alleen maar pockets er in. Om de ruimte zo goed mogelijk te benutten maakte ik een histogram van de hoogte van mijn boeken. Als ik daarin drie groottes onderscheidde - klein, middel en groot - dan kwam ik op de volgende verhouding uit:

klein:middel:groot = 11:8:2

Daarom zitten er 11 kleine, 8 middelgrote en 2 grote vakken (voor bijvoorbeeld atlassen) in de kast.

De verhoudingen leggen nog niet de precieze indeling vast. Die ontstond door te eisen dat de boekenkast er mooi uit moest zien. Ik vind hem zo vooral mooi door de vier overlappende trapjes van drie oplopende horizontale treden. Maar ook de net-niet spiegelsymmetrie om horizontale en verticale lijnen door het middelpunt mag er zijn. Evenals de wel perfecte 180 graden rotatiesymmetrie om het middelpunt.

Goed, hiermee heb ik de huis, tuin en keuken wiskunde uitgebreid tot de stelling van Pythagoras, wat goniometrie, histogrammen en een snufje meetkunde. Wie biedt er meer?

Inflatie van kosmologische scenario's

In maart dit jaar werd experimenteel bewijs bekend gemaakt voor de uit de jaren ’80 stammende inflatietheorie. De inflatietheorie beschrijft een hele snelle uitdijing (inflatie) van het heelal vlak na de oerknal. Sterrenkundige Paul Groot legt in de Trouw van 9 augustus uit waardoor twijfels gerezen zijn bij dit experimentele bewijs. Het zou wel eens verkeerd kunnen zijn, omdat het geen verband houdt met de inflatie, maar met stof in de Melkweg.

Het is goed het volgende in het achterhoofd te houden. Kosmologische scenario's zoals die van de oerknal en inflatie zijn niet uniek. Met een kosmologisch scenario bedoel ik de manier waarop de kosmos, het heelal zich door de tijd heen heeft ontwikkeld. Uit natuurkundige theorieën volgen dit soort scenario's. De kern van deze theorieën bestaat uit wiskundige vergelijkingen. Het cruciale punt is dat deze vergelijkingen meerdere mogelijke scenario's (oplossingen) toelaten. Het is wel zo dat hoe meer meetgegevens we hebben, hoe minder scenario's er overblijven. Voor het oerknalscenario is tamelijk veel bewijs, maar voor de inflatietheorie nog niet.

Popularisatoren van wetenschap maken nog wel eens misbruik van wat officieel deze “empirische onderbepaaldheid van een theorie” heet. Zij pikken de meest tot de verbeelding sprekende scenario's er uit en hangen daar een boek aan op. Hun werk gaat zo meer richting science fiction dan ik prettig vind.

Waarom precies "Niet exact"?

Waarom de naam “Niet exact” voor deze blog? Een naam verzinnen is niet zo makkelijk. Soms koop ik een verjaardagscadeautje en verzin ik er daarna een passend verhaaltje bij. Zo ging het ook bij deze titel.

"Niet exact": dit blog zal gaan over exacte en niet-exacte onderwerpen. Zeg maar bèta-onderwerpen en andere. Dat dekt alles mooi. De kern van het passende verhaaltje, het algoritme voor de betekenis van de blog titel is in dit geval:

ALS exact onderwerp DAN
    zal blijken dat er aan dat onderwerp een niet-exact randje aan zit
ANDERS % niet-exact onderwerp
    eh ja, dan is het een niet-exact onderwerp
EINDE % van blog-titel-betekenis-algoritme

80 % zekerheid om te voorspellen of ECT werkt?

Dat is wat ik net hoorde op Radio 1. Door te kijken naar een bepaald type hersenscan kon bij een testgroep van 45 personen met grote  zekerheid voorspeld worden of ECT  effectief was bij het genezen van hun (zware) depressie. ECT staat voor ElektroConvulsieTherapie en is de hedendaagse variant van de vroeger elektroshocktherapie. Er is ook een artikel over:

http://www.volkskrant.nl/vk/nl/5270/Zorg/article/detail/3712808/2014/08/05/Hersenscan-voorspelt-succes-elektroshock-bij-depressie.dhtml

Ik wil het hier niet hebben over de effectiviteit en bijwerkingen van ECT, maar wel een kanttekening plaatsen bij dit onderzoek.

Wat me opvalt in het artikel is de zin "hoewel we het over statistische technieken hebben die ons abstractieniveau te boven gaan". Blijkbaar is er een ingewikkeld computerprogramma nodig voor het doen van deze voorspelling. De vraag is of dat programma door de onderzoekers niet zo gemaakt is dat de voorspelling zo goed mogelijk uitvalt. Dus dat er naar het eindresultaat, die hoge 80 %, toegewerkt is. En dan is het de vraag of deze 80 % ook gehaald wordt voor personen buiten de testgroep. Dat vraagt onderzoeker van Waarde zich gelukkig ook af:

"De spectaculaire onderzoeksresultaten kunnen een toevalstreffer zijn. Om dat uit te sluiten, moet de studie herhaald worden door een ander ziekenhuis, met een andere groep patiënten en met andere scanapparatuur."

Hopelijk doet de onderzoeker zijn naam eer aan.

'Damn near genius'

Op het station zag ik deze reclameposter:

Een schrijver met een nieuw boek.  "Damn near genius", "Bijna geniaal" staat er groot op de poster. En in kleinere letters op elk van de vijf boeken onderaan:

Behalve dan het nieuwste, lichtblauwe boek rechts met de titel "Een weeffout in onze sterren". Bleef John Green hangen in het "Damn near genius" bij de eerste vier boeken en is hij nu een genie? Nee, want dan had er vast "Genius" op het nieuwste boek gestaan. Ik vrees het ergste: hij is afgezakt. Dat is geen reclame.